Miyop Yaşla Geriler mi? Görmenin Felsefi Katmanları
Bir Filozofun Bakışıyla: Görmek Nedir, Ne Zaman Başlar?
Bir filozof için görmek, yalnızca gözün işlevi değildir; bilincin kendine açılan penceresidir. “Miyop yaşla geriler mi?” sorusu, tıbbi bir merak gibi görünse de, aslında varoluşun, algının ve bilginin sınırlarına dokunan derin bir sorudur. Çünkü görmek, sadece bir biyolojik olay değil, bir felsefi eylemdir — dış dünyanın gözle değil, zihinle kurduğu ilişkisidir.
Yaş ilerledikçe miyopinin azaldığı, bazen de presbiyopi (yakın görme zayıflığı) ile dengelendiği bilinir. Fakat mesele bundan çok daha karmaşıktır: Görme yetisinin değişimi, insanın dünyayla kurduğu mesafenin de değişimidir. Göz yaşlanır; ama belki de bakış olgunlaşır.
Epistemolojik Düzlemde Miyopluk: Bilgiyi Ne Kadar Net Görüyoruz?
Epistemoloji, yani bilginin doğasını sorgulayan felsefe dalı, “görme” metaforunu sıkça kullanır. Miyopluk epistemolojik bir durumu da temsil eder: Yakını net gören ama uzağı bulanık algılayan bir zihin.
Gençlikte gözlerimiz güçlüdür ama düşüncelerimiz çoğu zaman kısa mesafelidir. Yakın olana, bize dokunana, hızlı sonuç verene odaklanırız. Oysa uzak olan — gelecek, anlam, hakikat — çoğu zaman flu kalır. Yaş ilerledikçe fiziksel olarak uzağı daha iyi görmeye başlasak da, epistemolojik miyopluğumuzun azalıp azalmadığı sorusu açık kalır.
Miyop yaşla geriler mi? belki biyolojik olarak evet, ama bilginin görme biçimi olarak hayır. İnsan, yaş aldıkça deneyimle genişler ama önyargılarla daralabilir. Göz netleşirken zihin bulanıklaşabilir. Bu paradoks, insanın bilme arzusunun sonsuz gerilimidir.
Etik Perspektif: Görmenin Sorumluluğu
Görmek bir eylemdir; ve her eylem gibi bir etik boyutu vardır. Miyop bir insan, dünyayı sınırlı bir çerçevede algılar. Fakat bu sınırlılık, sadece göz kusuru değil, bazen de ahlaki bir tercih olabilir. Toplumun acılarını, adaletsizlikleri veya başkalarının gerçekliğini görmemeyi seçmek, bir tür etik miyopluk yaratır.
Etik açıdan bakıldığında yaşla birlikte görmenin değişmesi, duyarlılığın da değişmesidir. Gençken göz keskin ama vicdan yorgun olabilir; yaşlılıkta göz zayıf ama sezgi güçlüdür. Bu dönüşüm, insanın etik farkındalığının da evrimidir. Belki de yaşla birlikte miyopluğun azalması, yalnızca bir biyolojik iyileşme değil, ahlaki bir “uyanış” metaforudur.
Etik miyopluk, sadece görmemek değil, görmeyi reddetmektir. Oysa yaşla gelen bilgelik, bu reddedişi sorgulamaya başlar. Artık gözler değil, yürek görür.
Ontolojik Boyut: Görmenin Varlıkla Dansı
Ontoloji, varlığın ne olduğunu sorgular. Buradan bakıldığında miyopluk, insanın kendi varlığını net görememesiyle de ilgilidir. Yaşla birlikte bedenin sınırları belirginleşir, varlık hissi değişir. Göz, zamanın dokusuna direnirken aslında varoluşun geçiciliğini ilan eder.
Miyopinin yaşla birlikte gerilemesi, insanın dünyayla kurduğu ilişkinin yeniden ayarlanması gibidir. Gençlikte “ben” merkezi bir konumdayken, yaşlılıkta “dünya” daha belirgin hale gelir. Bu, varoluşsal bir açıklıktır: Uzakta olan artık sadece optik olarak değil, ontolojik olarak da yaklaşır.
Belki de göz, artık “görmek” için değil, “anlamak” için evrilir. Ontolojik anlamda bakışın netleşmesi, dünyanın bulanıklığını kabullenmekten geçer. Gerçek, her zaman kristal bir berraklıkta değildir; kimi zaman sisin içinden sezilendir.
Sonuç: Miyopluk Geriler, Ama Görme Derinleşir
Miyop yaşla geriler mi? Evet, tıp bilimi öyle der. Göz merceği sertleşir, kırma gücü azalır, ve bazen uzak görme düzelir. Ama felsefi anlamda bu sorunun cevabı çok daha derindir: İnsan yaşlandıkça sadece gözleri değil, algısı da değişir.
Epistemolojik olarak bilginin sınırlarını, etik olarak görmenin sorumluluğunu, ontolojik olarak ise varlığın doğasını yeniden keşfeder.
Göz, sadece dış dünyayı değil, iç dünyanın da aynasıdır. Miyopluk geriler, ama görme artık sadece bir duyusal eylem değil, bir bilgelik biçimidir.
Okuyucuya kalan ise şu sorudur:
“Gerçekten gördüğüm şeyi mi biliyorum, yoksa görmek istediğim şeyi mi netleştiriyorum?”
Belki de yaşla birlikte azalan miyopluk, hakikate biraz daha yaklaşmanın sessiz bir işaretidir.